در سالهای اخیر فیلمهای سینمایی زیادی درباره ایران ساخته شده، فیلمهایی که یا حوادث آن در ایران اتفاق افتاده یا مثلا شخصیتهای داستان ایرانی هستند. متأسفانه به دلیل شرایط ایران و محدودیتهایی که هست امکان فعالیت شرکتهای فیلمسازی خارجی در آن کشور وجود نداره و این فیلمها در کشورهایی مثل مراکش، اردن، ترکیه و حتی لبنان فیلمبرداری میشه. طبیعی است که نمیشه انتظار داشت در چنین وضعیتی سازندگان فیلمها به تمامی جزئیات بپردازند و مثلا تمام کوچه و خیابانهای شهرهایی مثل کازابلانکا، امان، استانبول و یا بیروت شبیه تهران باشه، حالا در این میان برخی بهتر کار میکنند و برخی هم ضعیف هستند، به هر حال تا زمانی که امکان فعالیت در ایران نیست و نمیشه از لوکیشن های اصلی استفاده کرد شاهد ادامه چنین روندی خواهیم بود.
اما یکی از بحثهای داغی که همیشه درباره این فیلمها وجود داره انتخاب بازیگران و زبان فیلم است، تهیه کنندگان چنین آثاری به شاخصهای مختلفی در تولید فیلم توجه میکنند که مهمترینش جذب بیننده های جهانی بیشتر است، البته این موضوع فقط درباره فیلمهای مرتبط با ایران مصداق نداره، تقریبأ تمام فیلمهای خارجی که در کشورهای دیگه ساخته میشه تابع چنین فرمولی است، یعنی زبان فیلم انگلیسی است و مجموعه ای از بازیگران بین المللی در آن حضور دارند، یعنی کارگردان یا تهیه کننده غیر از توانایی بازیگران و یا شباهت آنها به شخصیتهای داستان، عوامل دیگری چون نحوه پخش، بازار فروش، شهرت و یا محبوبیت جهانی هنرپیشه ها را هم در نظر میگیرند.
رقصنده بیابان هم چنین شرایطی داره، یعنی داستانی که در تهران اتفاق افتاده در کازابلانکا فیلمبرداری میشه و بازیگران غیرایرانی نقش شخصیتهای ایرانی را بازی می کنند، زبان فیلم هم انگلیسی است. وقتی با ریچارد ریموند گفتگو میکردم تأکید خاصی روی این موضوع داشت و معتقد بود رقصنده بیابان داستانی است ایرانی، ولی فیلمی است جهانی به زبان انگلیسی با بازیگرانی بین المللی.
ریس ریچی بریتانیایی را از فیلم شاهزاده پارسی میشناختم، یک فیلم حادثه ای که چند سال پیش تولید شد، ریس بازیگر خوبی است ولی بیشتر در فیلمهای حادثه ای حضور داشته، برام جالب بود که نقش افشین غفاریان را بازی کرده، آنهم فیلمی احساسی درباره یک رقصنده ایرانی.
فریدا پینتو را در فیلم زاغه نشین میلیونر دیدم، در عرض مدت کوتاهی به اوج شهرت رسیده و یکی از مشهورترین بازیگران هندی در جهان است، یک ستاره بالیوودی جذاب که فعالیتهای زیادی هم در زمینه حقوق بشر داشته، او نقش الهه یکی از دوستان نزدیک افشین غفاریان را بازی میکنه، دختری ایرانی علاقه زیادی به رقص داره و در بیشتر صحنه های فیلم حاضر است.
ریس و فریدا هم برای شرکت در جلسه پرسش و پاسخ با تماشاگران به واشنگتن آمدند و خوشبختانه موفق شدم در زمانی که فیلم در سینمای کنگره آمریکا پخش میشد گفتگویی با آنها داشته باشم، برخورد گرم و صمیمی داشتند و درباره جزئیات رقصنده بیابان صحبت کردیم . شاید بارو نکنید ولی یکی از دشوارترین وظایف بازیگران، شرکت در کنفرانسهای مطبوعاتی و گفتگو با خبرنگاران و گزارشگران تلویزیونی است، چون باید بارها و بارها به سوالهای تکراری جواب بدهند و ساعتها درباره فیلم و نقشهایی که داشتند صحبت کنند، جالبه که تهیه کنندگان هم به این موضوع واقف هستند و معمولا در قراردادهایی که بسته میشه بازیگران را ملزم به شرکت در کارزار تبلیغاتی فیلمها میکنند واین بخشی از مسئولیتهای بازیگران است.
البته من نخستین خبرنگار ایرانی بودم که با ریس ریچی و فریدا پینتو گفتگو کردم، طبیعی است که غیر از چند سوال کلی که در ابتدا مطرح شد، بیشتر پرسشها درباره ایران و تجربه بازی در چنین نقشی بود، یعنی به جزئیات بیشتری پرداختیم و آنها هم با شور و اشتیاق زیادی به سوالها جواب دادند. برام جالب بود وقتی ریس درباره قورمه سبزی و یا حافظ حرف میزد و یا فریدا در حرفهایش به مدل ناز و ادای خانمهای ایرانی و یا رقص بابا کرم اشاره میکرد، آگاهیهای زیادی درباره تاریخ و فرهنگ و هنر ایران داشتند، به ویژه فریدا پینتو که به خوبی از محدودیتها و قوانین زن ستیزی که در آن کشور وجود داره آگاه بود.
خیلی برای بازی در این فیلم زحمت کشیدند، یعنی غیر از چالشهایی که برای شناخت نقشها داشتند، حدود هشت نه ماه تحت نظر اکرم خان رقص تمرین کردند، اکرم خان یکی از رقص نگارهای مشهور جهان است و بخشی از مراسم افتتاحیه المپیک لندن را طراحی کرده، وقتی از تمرینات سخت و طاقت فرسایی که داشتند صحبت کردند واقعأ حیرتزده شدم، یعنی بازیگری و ستاره سینما بودن فقط در شهرت، پول، فرش قرمز و لباسهای آنچنانی خلاصه نمیشه، باید تلاش کرد و زحمت کشید.
بدون شک رقصنده بیابان تجربه متفاوتی در کارنامه حرفه ای این بازیگران جوان است، تجربه بازی در نقش شخصیتهای ایرانی که مثل مردم خیلی از کشورهای جهان با چالشهای مختلفی در زندگی مواجه هستند، هر چند که نظرات متفاوتی درباره فیلم مطرح شده ولی بیشتر منتقدین و نویسنده های هنری ضمن تحسین بازی ریس ریچی و فریدا پینتو در رقصنده بیابان، انگیزه و پشتکار آنها برای ایفای چنین نقشهایی را ستایش کردند.