لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ایران ۰۶:۰۹

چطور انتخابات ایران می تواند تاریخ ساز باشد؟


چند روحانی در حال ثبت نام برای شرکت در انتخابات در پیش رو در ایران
چند روحانی در حال ثبت نام برای شرکت در انتخابات در پیش رو در ایران

مقاله ای از جان هریس و مکس فیشر در وبسایت وکس

ایران در آستانه برگزاری انتخاباتی است که می تواند آینده این کشور را برای نسل ها رقم بزند؛ این مهم به طور بالقوه حتی بیش از انتخابات سال ۱۳۸۸ ریاست جمهوری زمانی که اعتراضات جنبش سبز از خشم عمومی نسبت به رژیم خبر داد و سال ۱۳۹۲ وقتی رای دهندگان حسن روحانی را بر مبنای وعده گشایش اقتصادی و دیپلماتیک به قدرت رساندند می تواند خود را نشان دهد.

ایرانیان در هفتم اسفند ماه به کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رای خواهند داد. این دومی می تواند به شکل چشمگیری سیاست ایران را دستخوش تغییر کند:

حتی خود آیت الله خامنه ای، رهبر ۷۶ ساله جمهوری اسلامی، به اهمیت مساله اذعان کرده و گفته بود که ممکن است طی دوره هشت ساله مجلس خبرگان از دنیا رفته باشد:

"من بارها این را قبلا گفته ام که حتی کسانی که نظام را قبول ندارند، برای حفظ کشور، برای اعتبار کشور بیایند در انتخابات شرکت کنند. ممکن است کسی بنده را قبول نداشته باشد، عیبی ندارد اما انتخابات مال رهبری نیست، مال ایران اسلامی است، مال نظام جمهوری اسلامی است... آن روزی که رهبر فعلی در دنیا نباشد یا رهبر نباشد، باید این ها رهبر انتخاب بکنند... این خیلی مهم است. کسی را شما می خواهید برای مجلس خبرگان انتخاب بکنید که در واقع او رهبر را انتخاب خواهد کرد که کلید حرکت انقلاب در دست او است."

سیاست ایران در حال حاضر به میانه روها و تندروها تقسیم شده است. اما انتخابات سال ۱۳۹۲ از برتری میانه روها حکایت داشت؛ نیرویی که قدرت سیاسی خود را با دستیابی به توافق هسته ای و کاهش تحریم ها به نمایش گذاشت. از این رو، می توان باور کرد که میانه روها از موقعیت خوبی برای کسب موفقیت در انتخابات پیش رو برخوردارند.

بختی واقعی وجود دارد که میانه روها بر مجلس خبرگان بعدی مسلط شوند؛ مجلسی که احتمالا زمان مرگ خامنه ای یا بازنشسته شدنش در راس کار خواهد بود. روند بررسی صلاحیت و انتخاب یک رهبر جدید پیچیدگی های خود را دارد اما یک مجلس خبرگان میانه رو می تواند رهبر میانه روتری را به عنوان جانشین خامنه ای انتخاب کند و مسیر آینده سیاسی ایران را برای یک نسل یا بیشتر تغییر دهد.

این امر گویای یکی از معمول ترین سوءتفاهمات نسبت به ایران است: این که در ایران سیاست وجود ندارد. این نوع تفکر قابل درک است: رهبر ارشد جمهوری اسلامی یک فرد غیرمنتخب است. این نشانگر کشوری نیست که سیاست و انتخابات در آن تفاوت چندانی ایجاد کند.

در واقع سیاست ایران زیر قید خودکامگی قرار داشته است. کاندیداهای اپوزیسیون یا زندانی اند یا در حصر خانگی قرار دارند. ایرانیانی که به انتخابات ظاهرا پر از تقلب سال ۱۳۸۸ اعتراض کردند با خشونت و سرکوب مرگبار روبرو شدند. با وجود این، ایران مجالسی با قدرت واقعی دارد که با رای مردمی شکل می گیرند. نهادهایی که همدیگر را به چالش می کشند، و جناح های سیاسی که بر سر نگرش بسیار متفاوت شان به کشور مرتب گریبان یکدیگر را گرفته و برای کسب قدرت و نفوذ مانور می دهند.

ایران یک دموکراسی نیست؛ به عبارت دیگر، در واقع یک تئوکراسی با عناصر دموکراتیک به میراث رسیده از انقلاب ۱۳۵۷ است؛ حکومتی که رهبران انقلابی اش با دیدگاه هایی بسیار متفاوت و کمترین تجربه کشورداری ملقمه ای آشفته از یک نظام سیاسی را به هم بافتند؛ نظامی که قرار بود هم یک دموکراسی باشد، هم یک حکومت دینی. اگر این دو نظام با هم ناسازگار به نظر می رسند به خاطر این است که ناسازگار هستند و تنش میان این دو همواره معرف ایران و سیاست هایش بوده است.

انتخابات اسفند ماه مجلس خبرگان در نقطه برخورد این دو نسخه از ایران- دموکراسی و تئوکراسی- برگزار می شود. ایرانیان هر چهار سال یک بار رئیس جمهوری خود را انتخاب می کنند اما قدرت رییس جمهوری مشخصا در اموری که به جایگاه ایران در جهان بستگی دارد، یعنی در سیاست خارجی و امور نظامی، به دست رهبر جمهوری اسلامی محدود می شود.

رهبر جمهوری اسلامی درواقع تنها یک روز تابع دموکراسی است: و آن روز انتخاب شدن اوست. این که روز درگذشت خامنه ای یا زمان انتخاب جانشین او چه اتفاقی بیفتد بستگی به انتخابات هفتم اسفند ماه دارد؛ انتخاباتی که در آن میانه روها و تندروها با هم رقابت می کنند.

انتخابات هفتم اسفند ماه، نزدیکترین امکانی است که طی آن خواست مردم ایرانیان و سیاست داخلی، آینده سیاسی ایران را رقم می زند. شاید این انتخابات به تعبیری حتی از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲، با تمام کاستی هایش، اهمیت بیشتری داشته باشد.

با فرض این که خامنه ای پیش از رسیدن به سن ۸۴ سالگی از دنیا برود یا کناره گیری کند، این انتخابات رسما رویدادی است که ممکن است یک بار در زندگی کسی رخ بدهد و عواقب آن می تواند تا پایان حکمرانی رهبر بعدی برای دهه ها برقرار باشد.

* برگردان فارسی این مقاله ها تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آنها الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.

XS
SM
MD
LG