فیلم «کیک مورد علاقه من» ساخته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، در شرایطی جمعه ۲۷ بهمن در بخش اصلی رقابتی جشنواره برلین به نمایش درمی‌آید که جمهوری اسلامی مانع سفر این دو سینماگر ایرانی به آلمان شده است.
این فیلم که محور اصلی آن سختگیری‌ها و محدودیت‌های اعمال شده توسط جمهوری اسلامی بر زنان ایرانی است، خشم مقامات حکومت را برانگیخته است.
بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم با اتهاماتی چون «تبلیغ علیه نظام و اقدام علیه امنیت ملی» ممنوع‌الخروج شدند.
نشست خبری فیلم در جشنواره برلین بدون حضور این زوج هنری برگزار شد و انتشار تصاویر صندلی‌های خالی و عکس دو نفره آنها بازتاب زیادی در رسانه‌ها و فضای مجازی داشت.
در این برنامه لیلی فرهادپور و اسماعیل محرابی، از بازیگران فیلم، بیانیه‌ای را از طرف بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم خواندند که حاضرین را به شدت تحت تأثیر قرار داد.
در این بیانیه گفته می‌شود که «امروز فیلمی که سه سال از عمر خود را صرف ساختن آن کردیم، متأسفانه بدون حضور ما در این جا به نمایش درمی‌آید، ما احساس می‌کنیم والدینی هستیم که حتی از نگاه کردن به فرزند تازه متولد شده خود منع می‌شوند. ما غمگین و خسته هستیم، اما تنها نیستیم. این جادوی سینما است، سینما ما را به یکدیگر نزدیک می‌کند. این دریچه‌ای است که زمان و مکانی برای ما می‌گشاید.»
«کیک مورد علاقه من» در روزهای ابتدایی اعتراضات اخیر در ایران فیلمبرداری شد که به دنبال کشته‌شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، به سراسر ایران گسترش یافت.
این یکی از معدود فیلم‌هایی است که از هنگام انقلاب ۵۷ و استقرار رژیم تندروی اسلامی در ایران، شخصیت‌های زن را در خلوت یا خانه به صورت عادی و بدون حجاب اجباری تصویر می‌کشد.
داستان این فیلم درباره زنی ۷۰ ساله به نام مهین است که تنها زندگی می‌کند، ولی تصمیم می‌گیرد روابط عاشقانه خود را از سر بگیرد. آشنایی او با یک مرد به یک شب خاطره‌انگیز و فراموش‌نشدنی تبدیل می‌شود.
بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم در بیانیه خود با اشاره به این موضوع می‌گویند : «سال‌ها است که فیلمسازان ایرانی آثار خود را تحت قوانین پیچیده می‌سازند. این بدان معناست که خطوط قرمز باید رعایت شوند، چرا که عبور از آنها می‌تواند با سال‌ها عدم اجازه کار همراه باشد، و ممکن است باعث تشکیل پرونده‌های قضایی شود. این یک واقعیت دردناک است که ما بارها و بارها در این سال‌ها تجربه کردیم.»
آنها در ادامه می‌افزایند: «در چنین وضعیت اسفناکی، ما همچنان تلاش می‌کنیم تا واقعیت جامعه ایران را در فیلم‌های خود به تصویر بکشیم. این واقعیتی است که که اغلب با لایه‌های سانسور از بین رفته یا پنهان می‌شود.»
این زوج هنری می‌گویند: «ما به این باور رسیده‌ایم که دیگر نمی‌توان داستان یک زن ایرانی را با رعایت قوانین سختگیرانه‌‌ای مانند حجاب اجباری روایت کرد. زنانی که خطوط قرمز، مانع نشان دادن زندگی واقعی آنها به‌عنوان یک انسان کامل می‌شود. ما تصمیم گرفته‌ایم که از همه این خطوط قرمز عبور کنیم و عواقب تصمیم خود را می‌پذیریم.»
به گفته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، آنها می‌خواهند تصویری واقعی از زنان ایرانی را به تصویر بکشند، تصویری که «از هنگام انقلاب اسلامی در سینمای ایران ممنوع بوده است.»
آنها می‌گویند: «کیک مورد علاقه من، فیلمی است که در ستایش زندگی ساخته شده است. داستانی براساس بخشی از زندگی روزمره بسیاری از زنان طبقه متوسط در ایران است. فیلم زنی را به تصویر می‌کشد که با افزایش سن خود احساس تنهایی می‌کند. این واقعیتی از زندگی زنان ایرانی است که به‌طور معمول گفته نمی‌شود، زیرا با تصویر رایج زنان ایرانی در تضاد است، اما شبیه زندگی بسیاری از افراد تنها در این دنیاست، در مورد چشیدن لحظات شیرین زندگی.»
بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، نخستین اکران جهانی فیلم جدید خود در جشنواره برلین را به زنان ایرانی تقدیم کردند که در خط مقدم اعتراضات «زن زندگی آزادی»، در تلاش برای فروریختن دیوارهای باورهای منسوخ و متحجر، در راه آزادی جان خود را فدا می‌کنند.
آنها در پایان بیانبه خود می‌گویند: «امیدواریم روزی برسد که بتوانیم این فیلم را کشور خود و برای مردم خود نمایش دهیم. آن روز بدون شک روز دیگری برای سینمای ایران و مردم ایران خواهد بود، امیدواریم این روز خیلی دور نباشد.»
بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، اواخر شهریور گذشته در حالی‌که برای تکمیل امور فنی فیلم خود قصد سفر به فرانسه را داشتند، ممنوع‌الخروج شدند و جمهوری اسلامی گذرنامه‌های آنها را توقیف کرد. این امیدواری وجود داشت که حکومت با سفر آنها به آلمان برای شرکت در جشنواره برلین موافقت کند ولی تا هنگام نگارش این مطلب، این زوج هنری ممنوع‌الخروج هستند.
مریم مقدم به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «جرم ما عبور از خطوط قرمزی است که ۴۵ سال در ایران ممنوع شده است.»
بهتاش صناعی‌ها می‌گوید: «نشان دادن زن بی‌حجاب حرام است، اما اکثر زنان مذهبی نیز در خانه بی‌حجاب هستند.» او در ادامه می‌افزاید که «نوشیدن مشروبات الکلی، رقصیدن، یا دیدار با یک یار، همه در ایران اتفاق می‌افتد، اما داخل خانه‌ها چون در بیرون ممنوع است. ما می‌خواستیم این واقعیت را به تصویر بکشیم.»
بهتاش صناعی‌ها با اشاره به اینکه فیلمبرداری همزمان شد با کشته‌شدن مهسا امینی، می‌گوید که مرگ این دختر جوان، آنها و تمانی اعضای گروه را سخت متأثر کرد ولی تصمیم گرفتند تا وظیفه داشتند که این پروژه را تکمیل کنند، زیرا اثری «درباره زنان، و درباره زندگی و آزادی بود.»
او می‌گوید که صحنه‌ای در فیلم هست که یک مأمور گشت ارشاد دختر جوانی را به دلیل نپوشاندن موهای خود با خشونت دستگیر می‌کند و این عین واقعیت است.
جشنواره فیلم برلین که همواره به حمایت از سینماگران مستقل و معترض ایرانی شهرت دارد، اخیرا با انتشار بیانیه‌ای خواستار رفع تمامی محدودیت‌های جمهوری اسلامی علیه بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم شد.
در این بیانیه با اشاره به این که «برلیناله» جشنواره‌ای است که همواره متعهد به آزادی بیان، عقیده، و هنر، برای همه مردم در سراسر جهان است، گفته می‌شود که جشنواره از ممکن نبودن سفر این دو سینماگر ایرانی به آلمان برای نمایش فیلم و ارتباط با مخاطبان آن در برلین «شوکه و ناامید» است.
سمیه حق‌نگهدار، مستندساز و از اعضای کانون فیلمسازان مستقل ایران، با ابراز تأسف از مشکلات پیش‌آمده برای این زوج و همکار سینمایی به صدای آمریکا می گوید: «جمهوری اسلامی سال‌ها است که با فشار بر هنرمندان، به خصوص سینماگران، سعی در کنترل و سانسور آنها و آثارشان داشته است؛ کنترل و سانسوری که در بسیاری از موارد منجر به ممنوع‌الکاری سینماگران به صورت رسمی یا غیر رسمی شده و در برخی موارد سینماگران را مجبور به ترک کشورشان کرده است.»
خانم حق‌نگهدار می‌گوید: «به طور مشخص، بعد از جنبش زن، زندگی، آزادی، جمهوری اسلامی در اقدامی واضح و به شکل گسترده دست به تهدید، دستگیری، و سرکوب سینماگرانی که آنها را همراه با خواسته‌های نظام نمی‌دانست، زد. کنترل شدیدتر بر آثار تولید شده است، و ممنوع الخروجی تعداد بسیاری از سینماگران، در ادامه این کنترل و سرکوب صورت می‌گیرد.»
فیلم قبلی بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم با عنوان «قصیده گاو سفید» در سال ۲۰۲۱ (۱۳۹۹) در جشنواره برلین اکران شد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. این فیلم به دلیل موضوع و حساسیت‌های پیرانون آن مجوز نمایش در ایران ندارد و در این کشور اکران نشده است.
در تنظیم این مطلب از گزارش‌های ورایتی، ددلاین، خبرگزاری فرانسه، و صدای آمریکا استفاده شده است.
